GRC9

Bedienings instructies voor de AN-GRC/9

Algemeen:
De AN/GRC-9 of ook wel Angry nine is een radio set die in zeer grote getalen
op de dump zijn verschenen.
Momenteel zijn de vooraden zo'n beetje uitgeput.
maar verschillende handelaren lopen zo af en toe nog eens tegen een partijtje op
De sets zijn in de jaren 50 door verschillende fabrikanten en in verschillende
talen voor verschillende landen geproduceerd.
Om de sets voor ongeacht de taal toch geschikt te maken voor alle gebruikers,
zijn alle knoppen van een letter voorzien.
Dit gaat zelfs zover dat op de losse eindtrap LV-80 of RA-1 deze nummering
gewoon doorloopt.
De GRC-9 werkt van 2 tot 12 MHz in drie bereiken, waarmee het toestel geschikt
is om met de meeste sets uit die tijd te samen te werken.
Hiermee is de set een zeer sucsesvolle opvolger van de BC1306 geworden,
die erg op de GRC-9 lijkt maar slechts een band heeft.
Een goede GRC-9 doet zo'n 12 Watt CW en ongeveer 5 Watt AM.
De set heeft een viertal spanningen nodig (1.4V , 6.3V , 105V en 550V)
en dus zijn er diverse stroomvoorzieningen voor bedacht,
waarvan de DY-88 de bekendste is.

WAARSCHUWING !!!
De eindtrap van de GRC-9 werkt op een spanning van 550 Volt.
Dat is echt een heel gevaarlijke spanning. Wees voorzichtig !

Nog een Waarschuwing
De gloeistroom van de batterij buisjes is slechts 1.4Volt
Even een te hoge spanning en al je buisjes zijn meteen kapot.
Als je een eigen voeding bouwt of aan de DY-88 gaat prutsen,
houdt daar dan rekening mee.

De voeding DY-88
De DY-88 kan op een voedingsspanning 6,12 of 24Volt worden ingesteld
ga je de Zender op 6V accu gebruiken zorg dan dat je startkabels bij je hebt,
want de DY-88 is zeer gulzig !
Spanning omschakelen gebeurt in het apparaat.
door een klein glazen raampje aan de voorkant kun je zien op welke spanning het apparaat staat ingesteld.
Met knop E op de zender kan de GRC-9 ingeschakeld worden.
De als de knop rechtstandig omhoog staat, wordt de zender ook ingeschakeld.
Afhankelijk van de stand van knop D gaat dan de Dynamotor draaien.
In het andere geval hoor je aleen het zachte gezoem van de trilleromvormer
die de 105V voor de ontvanger en een deel van de zender verzorgd.
De dynamotor is nodig voor de 550V van de eindbuis, en daarnaast zorgt deze
voor een deel voor het aanpassen van de 6,12 of 24V naar de 6V die zender nodig
heeft.

De ontvanger
De ontvanger is een enkelsuper met een middenfrequentie van 456kHz.
In de stand CW wordt een vast ingestelde BFO ingeschakeld waardoor
telegrafie en enkelzijband ontvangst mogelijk wordt.
Ook is er in de ontvanger een 200kHz ijkgenerator ingebouwd.
Via een aanluiting op de zender kan de ontvanger vanuit een batterij
 (1.2V en 95V)  gevoed worden.
Dit is bedoeld voor gebruik met de handgenerator GN-58
In de ontvanger zit een klein batterijtje dat voor de negatieve voorspanning
van de laagfrequent versterker zorgt.
Dit batterijtje kun je vervangen door iets uit fotoapparatuur.
Het zal de geluidskwaliteit aanzienlijk verbeteren.

De Zender
De zender is tamelijk rechttoe rechtaan opgebouwd.
net als de ontvanger werkt deze in drie banden van 2 tot 12 MHz
De Oscilator werkt op de halve zend frequentie (let daar op als je Xtallen
wilt gebruiken)
De zender kent de modes AM,CW en MCW (AM met een toontje) en levert ongeveer
10 a 12 Watt (5 Watt AM/MCW)
Voor de AM modulatie wordt rooster modulatie in de 2E22 eindtrap toegepast.
Dat spaart gewicht en energie maar geeft en niet al te diepe modulatie.
De zender is verder nog voorzien van een ingebouwde antenne aanpassing
(knop A en C)

Ontvangen
De GRC-9 kan pas ingeschakeld worden als er een hoofdtelefoon of luidspreker
is aangesloten op de ontvanger.
Op die manier wordt voorkomen dat de batterij per ongeluk leeg wordt getrokken.
Maar dat is natuurlijk niet van toepassing bij gebruik van de DY-88
Aan de achter kant van de ontvanger (uit de kast halen) zit een
keuze schakelaar voor 250 of 4000 Ohm.
Voor de Luidspreker LS-7 moet deze op 4000 staan en voor de hoofdtelefoon op 250
(zie deel over aanpassingen)

Zoals gezegd word met knop E op de zender de ontvanger ingeschakeld.
Met knop L op de ontvanger kan de modulatie vorm (mode) worden ingesteld.
de meest linkse stand (phone)is voor AM (omroep) ontvangst, de volgende stand is voor het ontvangen van Morse (CW) en Enkelzijband (SSB) signalen.
op de andere standen kom ik nog terug.
Knop O is de volume knop en knop P regelt de gevoeligheid.
met name voor CW en SSB onstvangst is het vaak nodig deze wat terug te draaien om sterke signalen verstaanbaar te maken.
de Functies van knop M en K spreken voor zich.

De BFO van de ontvanger is in het midden van de MF afgeregeld (456kHz)
waardoor (gezien de voor moderne begrippen nogal brede ontvanger) zowel LSB
als USB signalen prima te ontvangen zijn.

Zenden
Om de zender te gebruiken moet deze eerst op de ontvanger worden afgestemd
(of andersom natuurlijk).
Daarvoor moet de zender eerst met knop E ingeschakeld worden.
op de ontvanger moet nu knop L in de stand NET worden gezet.
Let erop dan op de zender Knop F in de zelfde band als die van de ontvanger moet staan, en dat er GEEN Xtal gekozen is.
op de calibratie tabel kun je al redelijk zien waar de zender zit.
Even op de tabel de juiste waarde opzoeken en dan vervolgens de zender zo afstellen dat op de ontvanger een fluittoon te horen is.
nu de zender zo afstellen dat de fluittoon zeer laag en vervolgens onhoorbaar laag is.
De zender staat nu "zero beat"
Knop L weer in de gewenste stand zetten, NIET op NET laten staan,
de zender gaat dan vreselijk 'tjoepen'.
Schakel met knop D de gewenste mode en vermogen in.
Nu de antenne afstemmen.
Kies met knop A een stand die het beste bij de gebruikte antenne past.
Druk de seinsleutel of microfoon in en draai met knop C totdat lamp B
het felste oplicht.
probeer ook andere bereiken van knop A in het gebied passend bij je antenne.
Als er meerdere standen in dat bereik zijn die lijken te werken,
kies dan de hoogste.
Bij het omschakelen van knop A de seinsleutel of Microfoon loslaten.

Calibrereni
De GRC-9 heeft een ingebouwd handigheidje dat van het apparaat een soort
frequentie meter zoals de BC221 maakt.
Om een naukeurige freq in te stellen ga als volgt te werk.
Schakel met knop L de calibratie stand in (Cal)
en stem de ontvanger ongeveer op de gewenste freq af.
bepaal welke veelvoud van 200kHz het dichtst bij deze freq ligt en stem de ontvanger daar af.
Een fluittoon is daar te horen, stem de ontvanger hierop "zero beat" af.
schakel Knop L op NET
Zoek nu op de calibratie tabel de bijhorende waarde voor de zender,
en stem deze nauwkeurig daarop af.
in de ontvanger is nu weer de fluittoon van de zender te horen.
Draai nu met een schroevendraaier stelschroef H totdat de fluittoon weer zero beat is.
De zender is nu gecalibreerd.
Zoek nu op de tabel de waarde voor de gewenste frequentie en stem de zender
daar op af.
Stem nu de ontvanger weer zero beat op de zender af.
Zet knop L nu in de gewenste stand en vervolg de procedure om de antenne af te stemmen.

Afregelen
Als je een 70 jaar oude tranceiver hebt waar veel mee gegooid en gesmeten is
mag je er van uit gaan dat e.e.a. wel verlopen is.
Een afregelbeurt kan dan wonderen verichten.
e.e.a. staat uitvoerig beschreven in TM-11-263.
Het is geen erg moeilijke opgave maar je moet er wel even de tijd voor nemen.
De voledige afregelprocedure ga ik hier echter niet beschrijven.
Mensen die de benodigde apparatuur hiervoor hebben (een signaal generator
en iets equivalents voor een buisvoltmeter) weten ook wel hoe het spul
afgeregeld moet worden.

Modificaties
Naar jarenlange ervaring met de GRC-9 kwamen mij wat kleine problemen
aan het licht, die eenvoudig op te lossen waren.
Hier een paar ideeetjes om de set voor de radio amateur wat prettiger te maken

- De ontvanger heeft twee audio aansluitingen die naar keuze voor twee
250 Ohm hoofd telefoons of twee 4000 Ohm luidsprekers zijn.
uiteraard heb ik de zaak zo bedraad dat er een 4000 Ohm LS en een 250 Ohm hoofdtelefoon aangesloten kunnen worden.

- In de stand AM wordt om energie technische redenen (wacht maar tot je zelf eens een keer aan die GN58 hebt gedraaid) de gloeispanning van de eindbuis uitgeschakeld.
Dat kan omdat de 2E22 een direct verhitte buis is.
Bij gebruik van de DY-88 duurt het daardoor echter even voordat deze buis op temperatuur is.
Immers de DY-88 maakt naast de 550V hoogspanning ook de 6V gloeispanning voor de eindbuis, en die is er pas na het aanlopen van de DY-88.
Dit resulteert in een voor het huidige radioverkeer onacceptabele vertraging van soms meer dan 5 sec voor de zender om in te schakelen.
Ik heb daarom een extra draad over schakelaar D gelegd waardoor de DY-88 altijd
blijft draaien zodra de zender met knop E ingeschakeld wordt.

Ervaringen
Ik ben ooit aan de GRC-9 begonnen omdat ik een set voor mijn jeep wilde hebben.
Al heel snel moest de japanse knoppendoos wijken en vele jaren heeft de oude tranceiver op mijn groene buro gestaan.
Ik heb er ook heel wat hersteld en uiteraard ook al een aantal
andere sets verzameld, maar de GRC-9 bleef toch mijn favoriet.

Een beetje ervaren "groene" telegrafist pikt je er zo uit,
net zoals b.v. een 19-Set heeft ook de Angry nine zijn eigen 'sound'.
De set wil wel altijd een klein beetje tjoepen dat is op zich geen probleem,
maar het kan wel eens te gortig worden.
Een aantal beruchte oorzaken zijn te noemen voor het overmatig tjoepen.
- Knop L staat nog in de stand NET
- De OC-3 stabilisatie buis in de zender is slecht
Denk niet deze even te vervangen, zorg dat je een voorraad van die dingen
probeert, gebruikte vervangers zijn vaak ook slecht.
een modern alternatief is twee 45V zeners in serie te gebruiken.
- De 6V van de Voeding is onstabiel.
Dit probleem kan snel onstaan bij netvoedingen (in de kast van een DY-88)
het relais waarmee gesleuteld wordt laat de spanning dan flink varieren
waardoor er ergens fase verschuiving optreed en de zender te veel tjoept
Zwaardere 6V DC voeding is dan de remedie.

Jo ON9CFG heeft ooit vast gesteld dat de beste GRC-9's door
Telefunken zijn gemaakt.
Hij doelde daarbij vooral op de frequentie stabiliteit van de zender.
Over de oorzaak zijn we nog in het ongewisse.
Hij is zelfs zover gegaan de oscilator spoel te vervangen in de hoop
het probleem de baas te kunnen.
Ik kan er zelf niet echt over mee spreken,
mijn nine (Telefunken) staat rotsvast op de frequentie.
Wel had ik eens wat problemen met mijn tweede set (ook een Telefunken)
en dat heb ik opgelost door de bandschakelaar eens flink rond te draaien.
daarna was het probleem ook opgelost.

Met de beloofde 5 Watt (10 Watt PEP) in AM doe je niet echt veel.
Toch heb ik mij eens keer op een zondag ochtent in het AM net gemeld
terwijl in met mijn Nekaf op een Limburgse heuveltop stond.
De signalen in den lande waren niet bijster, maar de antenne was toen
slechts de standaard spriet !
Dat is dan toch een aardige prestatie als je bedenkt dat de set in die
configuratie maar voor een afstand van 15km was bedoeld.

In CW is het vermogen ruimschoots voldoende en werk ik van thuis uit
 (meestal met een draadje vergelijkbaar met de spriet)  de nodige stations
zonder enig probleem.
De RA-1 staat altijd naast de set maar ik heb ehm eigenlijk nooit gebruikt.
Dat ding staat er gewoon om de collectie compleet te maken.